Pijler

Co-creatielabs

In het onderwijs zijn er uitdagingen waar nog geen kennis of niet genoeg kennis over is. Vanuit Ontwikkelkracht organiseren we co-creatielabs op specifieke thema’s waarin onderwijsprofessionals én onderzoekers samen nieuwe kennis creëren voor landelijke vraagstukken uit de praktijk. We doen dit in samenwerking met het onderzoeksnetwerk Education Lab NL.

Dsc01472

Er is ruimte voor zes co-creatielabs. In het schooljaar 2023-2024 zijn de eerste twee co-creatielabs van start gegaan: TaalLab en LerarenLab. Deze labs richten zich op twee grote uitdagingen waarvoor in Nederland nieuwe interventies nodig zijn en die we samen met leraren en onderzoekers willen bedenken, piloten en evalueren. Op deze wijze komen we tot duurzame verbetering van het taalonderwijs en de professionalisering van leraren. 

Education Lab

Link Edu

In een co-creatielab werken onderwijsprofessionals en onderzoekers in gelijkwaardigheid aan nieuwe effectieve aanpakken voor het onderwijs. Het uiteindelijke doel is om de onderwijskwaliteit te verbeteren door onderzoek en praktijk te combineren en van elkaar te leren. We willen ook de professionele ontwikkeling van leraren stimuleren door hen bij onderzoek te betrekken en de onderzoekscapaciteit in scholen te versterken, wat leidt tot een cultuur van voortdurende verbetering. Daarnaast willen we het evidence-informed werken en het toepassen van bewezen effectieve aanpakken stimuleren.

  1. Identificatie van behoeften en problemen
    We brengen samen met leraren de uitdagingen in kaart. Ook wel vraagarticulatie genoemd. 
  2. Gezamenlijke ontwikkeling
    We ontwerpen kansrijke aanpakken die gebaseerd zijn op kennis vanuit de praktijk en wetenschappelijk onderzoek. Dit kan gaan om de ontwikkeling van nieuwe aanpakken of de doorontwikkeling van bestaande aanpakken.
  3. Pilots en evaluatie
    We testen deze interventies in de klas en onderzoeken of ze tot de gewenste resultaten leiden.
  4. Reflectie en aanpassing
    We verfijnen de interventies op basis van feedback en resultaten. 
  5. Kennisdeling
    We delen de bevindingen en succesvolle praktijken binnen het bredere onderwijsveld om impact te schalen.

Scholen kunnen zich aansluiten bij een lab als co-creërende school en een deelnemende school.

Co-creërende school

Een co-creërende school speelt een actieve rol in het ontwikkelen van effectieve aanpakken. Ze hebben expertise op het onderwerp van het co-creatielab en zijn bereid deze kennis verder uit te breiden. Ze werken nauw samen met onderzoekers en deskundige leraren van andere scholen om uitdagingen te identificeren en oplossingen te ontwerpen. De school implementeert uiteindelijk de interventie in pilotvorm op de eigen school en neemt actief deel aan de monitoring en evaluatie van de implementatie. De kennis over de ontwikkelde effectieve aanpak deelt de co-creërende school met andere scholen.

Deelnemende school

Een deelnemende school is actief betrokken bij meedenken over de kansrijke aanpakken. De school neemt deel aan labdagen, waar ze vragen identificeren, hun praktijkervaring delen, helpen bij het interpreteren van bevindingen uit het wetenschappelijk onderzoek en nadenken over mogelijke oplossingen. Tijdens deze dagen ontmoeten wetenschappers en onderwijsprofessionals elkaar. Daarnaast draagt de school bij aan het ontwerp van veelbelovende pilots en is de school bereid die in de toekomst op de eigen school te proberen.

Fases om te komen tot duurzame onderwijsverbetering

Binnen de labs werken we aan duurzame aanpakken volgens het 5D-model. Dit model benadrukt dat er binnen ieder onderwijsvraagstuk vijf essentiële onderdelen zijn om te komen tot duurzame onderwijsverbetering: detect, diagnose, design, determine en decide. Het uitgangspunt is dat we eerst de huidige kennisbasis expliciet maken en duidelijk vaststellen welk vraagstuk we aanpakken, voordat we overgaan tot nieuwe kenniscreatie. In de verschillende deelprojecten doorlopen we steeds de vijf fases van het 5D-model.

Fases 5D-model

  1. Detect
    Welk probleem of uitdaging wordt aantoonbaar gesignaleerd?
  2. Diagnose
    Wie ervaart dit probleem, en met welke oorzaak of oorzaken?
  3. Design
    Welke interventie wordt ontwikkeld, en voor wie?
  4. Determine
    Heeft de interventie gewerkt, en voor wie?
  5. Decide
    Waarom heeft de beoogde oplossing wel of niet gewerkt, en hoe nu verder?
5D

Het TaalLab

TaalLab richt zich op op effectief taalonderwijs. Hoe kunnen we de dalende leesprestaties en leesplezier van leerlingen ombuigen? 

Taalprogramma Bernardinuscollege Heerlen

Dit project streeft ernaar om taalgericht vakonderwijs te implementeren op het Bernardinuscollege in Heerlen. Door vakinhoud en taalvaardigheid te integreren, willen we leerlingen ondersteunen bij het begrijpen en gebruiken van (complexe) school- en vaktaal. Dit bevordert niet alleen hun taalontwikkeling, maar versterkt ook hun vakinhoudelijke kennis. Door taalbewuste didactiek toe te passen binnen verschillende vakken, willen we leerlingen helpen de specifieke taal en terminologie van elk vak te beheersen. Dit omvat het stellen van duidelijke taaldoelen, het bieden van taalsteun en het stimuleren van actieve interactie in de klas. Het idee is dat deze methodiek niet alleen de taalvaardigheid van leerlingen bevordert, maar ook hun begrip en toepassing van de vakinhoud versterkt.
 
Onderwerpen:

  • Begripsvaardigheid versterken: Leerlingen leren complexe vakteksten beter te begrijpen en interpreteren.
  • Taalvaardigheid ontwikkelen: Vergroten van woordenschat en het vermogen om vaktaal correct te gebruiken.
  • Zelfstandige leerstrategieën bevorderen: Leerlingen ondersteunen bij het stellen van vragen, samenvatten en structureren van informatie.
  • Mondelinge communicatie verbeteren: Actieve interactie stimuleren, zoals argumenteren en samenwerken in vakcontexten.
  • Schrijfvaardigheid versterken: Structuur aanbrengen in verslagen, onderzoeken en reflecties.
  • Betrokkenheid en motivatie verhogen: Lessen betekenisvoller maken door taal als middel tot diepgaand leren.
  • Maatwerk kunnen leveren: Ondersteuning bieden aan taalzwakke leerlingen voor betere deelname aan het onderwijs.
  • Systematisch en gestructureerd: ontwerpen en implementeren van een onderwijsinterventie (voor docenteteam).

Lees er meer over

Zomerschool

Het doel van dit project was om de Zomerschool Zuidoost 2023 te verbeteren op basis van de evaluatie van de zomerschool in 2022. Voor de zomerschool van 2023 zetten we een uitgebreider programma op, waarbij we de mogelijke leergroei van de deelnemende leerlingen onderzochten. Dit gebeurde door de Cito-scores van deze leerlingen te analyseren. Daarnaast analyseerden we de ontwikkeling van hun sociaal-emotionele welbevinden. Dit onderzoek is belangrijk om inzicht te krijgen in de effectiviteit van de zomerschool. Een zomerschool helpt voorkomen dat leerlingen tijdens de zomervakantie achteruitgaan in hun leerontwikkeling, zodat zij goed voorbereid aan het nieuwe schooljaar beginnen.
 
Onderwerpen:

  • De zomerschool richt zich op het versterken van de basisvaardigheden van leerlingen, met een focus op taal en rekenen.
  • Ook is er aandacht voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van leerlingen, zodat zij met meer zelfvertrouwen het nieuwe schooljaar kunnen starten.

Lees er meer over

Pre-teaching in het leesonderwijs

Expertleerkrachten ontwikkelden in samenwerking met onderzoekers van TaalLab een gerichte aanpak voor basisschoolleerlingen die ondanks voldoende technische leesvaardigheid achterblijven in begrijpend lezen. Afgelopen schooljaar testten leerkrachten en onderwijsondersteuners van verschillende basisscholen de wetenschappelijk onderbouwde aanpak in de praktijk. Ze gebruiken de ervaringen en inzichten van de uitvoerders om de aanpak verder te optimaliseren, met als uiteindelijk doel de aanpak breed beschikbaar te stellen en een grootschalige effectevaluatie uit te voeren.

Lees er meer over

Pageturner

In dit project evalueren we het ouderprogramma Pageturner. Pageturner is bedoeld voor gezinnen waar ze thuis nauwelijks of niet voorlezen. Het programma stimuleert de taalontwikkeling van jonge kinderen door voorlezen thuis een dagelijkse routine te maken. Hierbij zetten we digitale prentenboeken in. Scholen die aan het project deelnemen, voeren Pageturner dit schooljaar uit met twee groepen ouders. Ze meten het leesgedrag thuis en de taalontwikkeling van kleuters. De praktijkervaringen van de uitvoerders nemen we mee in de doorontwikkeling van het programma. Voor scholen levert dit project waardevolle inzichten op in effectieve strategieën om de taalontwikkeling van kinderen te ondersteunen, ook buiten de schoolomgeving.
 
Onderwerpen:

  • Werken met een wetenschappelijk onderbouwd ouderprogramma
  • Bijdragen aan een taalrijke thuisomgeving van kleuters
  • Ouderbetrokkenheid versterken
  • Bijdragen aan wetenschappelijk onderzoek en duurzame onderwijsverbetering

Lees er meer over

Het LerarenLab

Lerarenlab richt zich op het aantrekken, professionaliseren en behouden van leraren. Hoe kunnen we het kwantitatieve en kwalitatieve lerarentekort in Nederland aanpakken? 

Kansrijke interventies om leraren aan te trekken en te behouden

In dit rapport bespreken we oplossingen voor het lerarentekort in Nederland. Thema’s zoals lerarensalarissen, inductieprogramma’s, loopbanen, organisatie van het onderwijs en schoolleiderschap komen aan bod. Het rapport combineert wetenschappelijke inzichten met praktische aanbevelingen voor Nederland.

Lees er meer over

Lees meer

'Dit geeft me de mogelijkheid en ruimte om mij te ontwikkelen'

Saskia Expósito Hinchado over het project 'Extra handen in de klas' van het LerarenLab.

Lees verder

'De scholen maken trots gebruik van hun podium'

Inge de Wolf over het eerste jaar van het LerarenLab van Education Lab NL.

Lees verder

'Hoe krijgen we leraren weer voor de klas?'

Julia van Broeckhuijsen en Astrid Later over LerarenLab van Education Lab NL.

Lees verder